2 grudnia 2025 r. w Institut de Philosophie Comparée w Paryżu odbył się wykład prezesa Collegium Voytylianum, ks. dr. Rafała Wilkołka poświęcony „Miłości i odpowiedzialności” bp. Karola Wojtyły. Spotkanie zorganizowano w ramach seminarium z czytania dla studentów V roku filozofii i miało na celu ponowne odczytanie jednego z kluczowych dzieł etyki personalistycznej XX w.

Podstawą wystąpienia ks. dr. Rafała Wilkołka był pierwszy akapit „Wstępu” Wojtyły, w którym autor odpowiada na zarzut, że duchowni – z racji życia w celibacie – nie powinni wypowiadać się na temat małżeństwa ani seksualności. Karol Wojtyła zarysowuje tam swoją stanowczą odpowiedź: doświadczenie osobiste nie jest jedyną ani wyłączną podstawą kompetencji moralnej, a praca duszpasterska dostarcza „bogatego doświadczenia pośredniego”, szerszego niż jakiekolwiek doświadczenie indywidualne.

Prelegent omówił historyczne tło powstania „Miłości i odpowiedzialności”, przypominając, że książka wyrastała z krytycznej refleksji nad dominującymi w latach 50. i 60. podręcznikami moralności katolickiej. Manualiści — tacy jak Prümmer, Jone czy Noldin–Schmitt — opisywali etykę seksualną przede wszystkim poprzez kazuistykę i klasyfikację grzechów, co prowadziło do redukcji seksualności do jej biologicznego wymiaru. Wojtyła odrzucał takie podejście, uważając, że moralność nie polega na analizie aktów w oderwaniu od osób, lecz na rozumieniu relacji międzyosobowych. To zasadnicze przesunięcie akcentu — od „materii czynu” ku osobie — stanowiło jedną z głównych innowacji „Miłości i odpowiedzialności”.

Centralnym punktem wykładu była prezentacja normy personalistycznej, zgodnie z którą „osoba jest dobrem, które zasługuje na miłość”. Ks. dr Rafał Wilkołek podkreślił, że to właśnie ta zasada pozwala Wojtyle sformułować spójną koncepcję miłości oblubieńczej i czystości jako wartości, a nie wyłącznie jako obowiązku moralnego. Pokazano, jak Karol Wojtyła rozwija argumentację dotyczącą jednej z najtrudniejszych kwestii — antykoncepcji — na trzech poziomach: natury, świadomości oraz personalistycznym, gdzie kluczowe jest pytanie o to, czy druga osoba jest traktowana jako podmiot, czy jako przedmiot użycia. Takiej perspektywy brakowało w ówczesnych podręcznikach, co czyniło podejście bp. Wojtyły pionierskim.

Ważną część wykładu poświęcono samemu źródłu doświadczenia, które stanowiło fundament refleksji Wojtyły. Jak podkreślono, autor „Miłości i odpowiedzialności” opierał się na wieloletnim doświadczeniu w duszpasterstwie akademickim, gdzie zetknął się z pytaniami młodych ludzi o sens miłości, czystości i odpowiedzialności w czasach gwałtownych przemian obyczajowych. Istotną rolę odegrał tu Czcigodny Sługa Boży Jerzy Ciesielski — inżynier, ojciec rodziny i bliski współpracownik Wojtyły. To właśnie rozmowy z nim stały się, jak pisał później sam autor, jednym z impulsów do powstania książki. Prelegent zaznaczył, że duszpasterstwo pełniło dla Karola Wojtyły funkcję swoistego „laboratorium etycznego” – miejsca, gdzie konfrontował teorie z konkretnymi ludzkimi historiami.

W dalszej części wykładu ks. dr Rafał Wilkołek omówił filozoficzny rodzaj doświadczenia, jaki przyjmuje Wojtyła. Jego metoda — nawiązująca do fenomenologii Husserla i Schelera — zakłada, że doświadczenie moralne nie sprowadza się do danych zmysłowych, lecz obejmuje całą strukturę przeżycia, wraz z intencją i wartością, która się w nim ujawnia. W tym sensie etyka personalistyczna Karola Wojtyły łączy fenomenologię z metafizyką i prowadzi do szerokiej, integralnej wizji człowieka.

W podsumowaniu prelegent podkreślił, że „Miłość i odpowiedzialność” pozostaje dziełem niezwykle aktualnym, zwłaszcza w świecie, który często spłyca refleksję nad seksualnością. Wojtyła proponuje etykę spotkania oraz odpowiedzialności, w której miłość nie jest tylko emocją, lecz świadomym wyborem dobra drugiej osoby.

Wykład zakończyła dynamiczna dyskusja studentów, koncentrująca się zarówno na recepcji dzieła po publikacji w 1960 r., jak i na jego wpływie na późniejsze nauczanie Jana Pawła II.